Тыва АССР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы, Тыва Республиканың Чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү Салчак Молдурга Бүрүшкекович Тыва Арат Республика үезинде, амгы Мөңгүн-Тайга кожуун, ол үениң административтиг үлелгезин ёзугаар Барыын-Хемчик кожууннуң чагыргазынга хамааржып турда, Каргы сумузунга, ыдыктыг Мөңгүн Хайыраканның меңгизинден эгезин алган, Мугур деп хемчигештиң унунга, 1936 ч. декабрь 12-де, дөрбет кожайның эштенчизи чораан, арат Салчак Чүлдүм оглу Бүрүшкек, Каксаан Иргиттерниң Дорбал уруу Севил деп улустуң хөй ажы-төлдүг өг-бүлезинге алды дугаар оглу бооп төрүттүнген.

Чогаалчы боду сес ажы-төлдүг. Ийи уруу адазының угун салгап, башкы мергежилдиг ажылдап чоруурлар.

Салчак Молдурга – Мөңгүн-Тайганың баштайгы чогаалчызы, онзагай үннүг шүлүкчү.

Мугур-Аксы болгаш Кызылдың 2 дугаар школаларынга өөренгеш, Кызылдың башкы училищезин, күрүнениң башкы институдун дооскан.

1957-1960 чылдарда Бай-Тайганың Шуйга, 1960-1994 чылдарда Мугур-Аксы ортумак школазынга тыва дыл болгаш чогаал эртемин башкылап, улус өөредилгезиниң адырынга, 37 чыл ажылдаан.

Молдурга Бүрүшкекович чогаал ажылынче 1953 ч. кирген. Кызылдың 2 дугаар школазынга өөренип турда (16 хар), баштайгы «Ие чурттуң алдарынга» деп В. И. Ленинни алгап-мактаан шүлүү «Сылдысчыгаш» солунунга үнген. Оон бээр-ле шүлүктерни, шүлүглелдерни, очерктерни, чеченчиткен  басняларны, балладаларны база литература сайгарылгалыг чүүлдерни бижип эгелээн.

Шүлүктериниң бирги чыындызы 1963 ч. «Шуурган» деп ат-биле үнген. Дараазында чылдарда «Таныш» (1967), «Истер» (1970), «Аялга» (1974), «Тура-сорук» (1979), «Чырык үем» (1983), «Үе-шагның судалы» (1984), «Ыдыктарым» (1990), «Сүзүк» (1994) деп номнары чырыкче үнгүлээн.

И. Самбуу-биле «Мөңгүн-Тайга – өскен черим» (1996) деп номну бижээн. Чогаалчының сөөлгү ному, 2007 ч., «Дүвүлүг хат улдап турда...» деп ат-биле үнген. С. Щипачевтуң, Р. Гамзатовтуң, М. Турсун-Задениң, П. Бровконуң чогаалдарын тыва дылче очулдурган. Ооң шүлүктерин орус дылга С. Козлова, Г. Принцева, М. Скуратов очулдурган. Дыка хөй шүлүктери ырылар апаргылаан.

Молдурга Салчак чогаадыкчы ажыл-ижиниң эгезин хам алгыштарындан болгаш бодунуң ада-иези, чоок кижилеринден дыңнап чорааны улустуң аас чогаалындан дорту-биле сыптап алган деп болур. Элээди шаандан эгелеп кожамык болгаш улустуң ырларының аянынга шүлүктерин бижип чораан.

Тыва дылым

Төрээн чуртуң кайыын, чүден эгелээрин

Дөгеревис ырлажып-даа турар-дыр бис.

Төлү биске ада-ие, чери – алдын,

Төрээн дылы олар-биле бир дең эргим!

 

Чаңгыс сөстен сеткил өөрүп, сергеп болур,

Чандыр барза, хомудай-даа берип болур.

Эдипкен сөс, боодан  үндүр аткан ок дег,

Эгиттинмес дижири-ле ылап ийин.

 

Шугум чазаар мурнувуста шыгаап аар бис,

Чугаалаптар мурнувуста боданыр бис.

Сөөктү хемдээш, чилиинге-даа чедер апаар,

Сөстү сөглээш, эчизин-даа көөр апаар.

 

Бакка-сокка дылдар холуп, шокарлавайн,

Баштай төрээн чугааң эки шиңгээтсиңзе,

Өңнүк туржук, өскениң-даа дылы сеңээ,

Өөредип каан аъдың ышкаш, чаажыга бээр.

                                                                                  Молдурга Салчак