З. А. Намзырайныӊ 80 харлаанынга (1941-2010)
Намзырай
Зоя Алдын-ооловна 1941 ч. сентябрь 7-де Барыын-Хемчик кожууннуң Шекпээрге
мал-чер ажыл-агыйлыг өг-бүлеге төрүттүнген. Ава-ачазы Куулар Намзырай
Дажы-Серенович, Донгак Чанчываа Дондуковна Тываның баштайгы аар-үлетпүрүнүң
эгези – алдын уургайларының баштайгы ажылчыннары чораан.
1957 ч. Кызыл-Мажалык ортумак школазының 8 клазын
дооскаш, Тыва областьтың Культура яамызынга ажыттынган 1 чыл чартык
библиотекарьлар курузун дооскан.
1958-1961 чылдарда Барыын-Хемчиктиң партия райкомунуң
библиотеказынга, 1961-1962 чылдарда Бай-Хаактың кожуун библиотеказынга
ажылдавышаан, Канскиниң библиотека техникумунга өөренип чораан.
Ооң соонда Кызылдың Башкы институдунга тыва дыл,
литература кафедразының лаборантызы, Бүгү-эвилелдиң театр ниитилелиниң
библиотеказынга, Тываның ном үндүрер черинге ажылдааш, оон хүндүлүг
дыштанылгаже үнген.
Тыва литературага херээҗен
чогаалчылардан чыда калбайн, оларның изи-биле, чогаадыкчы салым-чаяанын
ажыткан, үш дугаар херээҗен чогаалчы. Ол чогаал ажылын 1957 ч. эгелээн.
«Москва», «Бора-коданнар», «Анай-Хаак» болгаш өске-даа шүлүктери республика
солуннарынга, «Улуг-Хем» альманагынга удаа-дараа үнгүлээн. «Анай-хаак» (1969),
«Шончалай» (1978), «Дуруяалыг-Шөл» (1987), «Аяк хээлиг Тыва чуртум» (1994), «Өндүр
бедик Саяннарым» (2002), «Казылганың өкпең чечээ»
(2008), «Хүннүг Тывам» (2011) деп номнары чырыкче үнген.
Чогаалчының шүлүктери
номчукчуларның сонуургалын чаалап ап чораан. Шүлүктериниң орус дылда очулгалары
«Огонёк», «Дружба народов», «Пионер» сеткүүлдеринге, «Улуг-Хем» альманагынга С.
В. Козлова, Ю. Вотяковтуң, Г. И. Принцеваның, Э. Б. Цаллагованың, Б. Прудниковтуң,
И. П. Принцеваның, С. Өндүрнүң очулгалары-биле, база ол ышкаш моол, кыргыс,
якут, бурят, казах дылдарда чыынды номнарга чогаалдары үнгүлээн. Тываның
чогаалчыларының «Поэты славят Туву» деп шүлүк номнарынга С. В. Козлованың
очулгалары-биле «Саян даглары» дээш өске-даа шүлүктери кирген.
З. А. Намзырайның дыка хөй лириктиг
шүлүктери чоннуң сеткил-сагыжында артып, ынак ырылары апаргылаан. Ооң шүлүктериниң ыдыктары – төрээн чурту, ооң эрткен
төөгүлүг оруктары, чонунга, долгандыр турар кижилеринге болгаш бойдуска ынакшылы,
буян-кеҗикче бурунгаар чүткүл, бөгүнгү амыдыралда болуп турар болуушкуннар дээш
аңгы-аңгы делгем талалыг. Бо-ла бүгүнү ие шүлүкчү чүрээниң ханызындан үндүр
ырлап, чонунга сөңнээн. Ооң ырылар болуп хуулган шүлүктериниң аялгазы төнчү
чок...
Ол Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, «Күш-ажылдың хоочуну» медальдың эдилекчизи, Тыва
Республиканың болгаш Россияның чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү чораан.
Материалды И. Д.
Ооржак белеткээн.
