Ноябрь 19-та, А.С.Пушкин аттыг ном саңының чурт-шинчилел чогаалы болгаш национал библиография килдизинге чогаалчы, драматург, очулдурукчу, Тываның база бир көскү күрүне ажылдакчызы чораан Чылгычы Чимит-Доржуевич Ондарның төрүттүнгенинден бээр 70 чыл оюнга тураскааткан сактыышкын - ужуражылга болуп эрткен.

Ч. Ч.-Д. Ондар 1955 чылдың ноябрь 16-да Чөөн-Хемчик кожууннуң Бош-Даг деп черге төрүттүнген. Ол Бажың-Алаак ортумак школазын, 1973 чылда Москва хоорайның Б. В. Щукин аттыг дээди театр училищезинче өөренип киргеш, 1978 чылда ону чедиишкинниг дооскан. Ол-ла чылын Тываның В. Ш. Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрынга артист бооп, ажылчын базымын эгелээн.

Ол «Тываның аныяктары» солунунга корреспондентилеп, Кызыл хоорайның партия комидединге инструкторлап, Культура яамызының сайыдының оралакчызынга, ооң соонда 1990 чылдарның эгезинден тура культура яамызының сайыды болуп ажылдап чораан. Россия Федерациязының Күрүне Думазының II-ги, III-кү чыыжының депутадынга, даштыкы херектер талазы-биле Агенствонуң даргазынга, Казахстанга Россия Федерациязының төлээ черинге, Тываның В. Көк-оол аттыг национал хөгжүм-шии театрының директорунуң оралакчызынга ажылдап чораан. 2014 чылдан бээр Тываның Чогаалчылар эвилелиниң баштаар чериниң даргазынга ажылдаан.

Чогаал ажылын 1977 чылда эгелээн. Баштайгы шиизи бөлүк авторларның «Чалым-Хая» деп чыындызынга 1993 чылда парлаттынган. Дараазында чылдарда «Сөөлгү өртээл», «Төнмээн дайын» деп проза номнары парлалгага көстүп келген. 2005 чылда «Галстуктуг адыг» деп ному, 2007, 2014 чылдарда «Ынакшыл – эки эрниң эжи», «Мусульманнар батальону» деп чыындыларынга шүлүктери, очулгалары, шиилери, баштак чугаалары парлаттынган. 2020 чылда «Сөөлгү өртээл» деп номунуң катап үндүрүлгези чырыкче үнген.

Ч. Ч.-Д. Ондар «730 хүннер болгаш дүннер», «Бодарал», «Чарба, шляпа база ынакшыл», «Ханныг истер», «Төнмээн дайын», «Шурави» дээш, оон-даа өске шиилери хөгжүм-шии театрының сценазынга салдынган.

Ол тыва дылче С. Гудзенконуң, У. Шекспирниң, К. Симоновтуң, Р. Гамзатовтуң чогаалдарын очулдурган.

Ч. Ч.-Д. Ондар Россияның болгаш Тываның Журналистер, Чогаалчылар эвилелдериниң кежигүнү, Россия Федерациязының культуразының алдарлыг ажылдакчызы дээш, оон-даа өске хөй санныг шаңнал-макталдарга ол төлептиг болган.

  А. С. Пушкин аттыг национал ном саңының директору И. А. Эртине чогаалчының дугайында солун  сактыышкынын чугаалавышаан, ужуражылганы ажыткан.

Хемчегге Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институдунуң эртем ажылдакчызы В. С. Салчак, филология эртемнериниң кандидады А. Х. Херел, Москва хоорайга, Б. Щукин аттыг дээди театр училищизинге өөренип чораан эштери, Тываның билдингир чогаалчызы, РФ-тиң алдарлыг журнализи А. С. Шоюн,  В. Ш. Көк-оол аттыг театрның артистери М. Сандак, Г. Доржу чогаалчының дугайында чылыг, чымчак сактыышкыннарны чугаалааннар.

Ужуражылганың каастакчылары баянның хоюг, чараш үделгезин М. Доржу база  «Чырык күзел» деп ансамбльдиң ыраажылары болган. Олар чогаалчының өскен, төрээн черин алгап-мактаан ынак ырылары М.-Х. Монгуштуң бижээни «Чадаана», «Чаңгыс хадыңны» онзагай күүсеткеннер.

Ужуражылга уттундурбас сактыышкыннарны арттырган болгаш солун кылдыр эрткен.