Эльвира Доржуевна Докулак – ховар үннүг ыраажы, В. М. Халилов аттыг Тываның күрүне филармониязының солизи, А. Б. Чыргал-оол аттыг уран чүүл колледжиниң вокал башкызы, РФ-тиң уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы (2021), Тываның алдарлыг артизи (1999), бүгү делегейниң түрк дылдыг чоннар аразында фестивальдың дээди шаңналының эдилекчизи, Чал-Кежиг суурнуң хүндүлүг хамаатызы.

Ол 1965 ч. октябрь 22-де Таңды кожууннуң Чал-Кежиг суурунга хөй ажы-төлдүг өг-бүлеге төрүттүнген. Ачазы Доржу Михайлович холу куруг турбас, ажылгыр, топтуг-томаанныг, бүгү-ле чүүл эмгелиг, аай-баштыг турарынга ынак. Авазы Шурушпан Уйнукуевна эрес-кежээ, арыг-силиг, ырлаарынга сундулуг, ылаңгыя тыва ырыларны байырлалдар болурга узун, суук кылдыр бо-ла ырлай берген турар. Бичии Эльвираның ырлаарынга хандыкшылы иезиниң талазындан келген, даай-авазы Дүнзенмааның бажыңынга барып, хөгжүм херекселдеринге ойнаар дээш, бо-ла чүгүрүп чеде бээр турган. Авазының ачазы ол чоок-кавының сураглыг ыраажызы, уран чүүл көрүлделеринге, байырлалдарга ырлаар турганын авазындан дыңнаан. Школачы үелеринде ниити ырыларга (хорга) киржир, телевизордан Л. Зыкинаның, В. Вишневскаяның, А. Пугачёваның, ылаңгыя Е. Образцованың ырлаарын, үнүнүң өткүт чаражын, шимченгирин магадап көөр турган. Тыва ыраажылардан: Дамба-Доржу Сатты, Римма Сарыг-Хууракты, Надежда Шойгуну база Кара-кыс Мунзуктуң тыва ырыларны ырлаарын бо-ла дыңнаар чораан. «Өттүнчек өөрениичел» дижири дег, чамдыкта авазының узун юбказын, платьезин кедипкеш, бар-ла шаанче артистиң шимчээшкиннерин сактып алганы-биле өттүнүп ырлаар турган. Ада-иези, угбалары, кожалары бичии Эльвираны «бажыңның бичии артизи» деп чаптаарлар. Школаны дооскаш, Кызылдың уран чүүл училищезиниң (1983) ниити ыр-дирижёр салбырынче кирип алган. Чартык чыл өөренип чорда, Москваның Гнесиннер аттыг хөгжүм академиязындан келген башкылар ырлаарынга, танцылаарынга сонуургалдыг уругларны шилип келген. Эльвира аңаа өөренир аас-кежиктиг болган. Өөренип турган үелеринде башкылары ооң ырлаар салым-чаяанын, үнүнүң арыг, өткүдүн демдеглеп, чаңгыстың ырызын ырлаар аянын өөредип эгелээн. Ук өөредилге черин 1986 ч чедиишкинниг дооскаш, В. Ш. Көк-оол аттыг хөгжүм-шии театрынга ыры-хөгжүмнүг шиилерге ырлап, баштайгы базымын эгелээн.

Туруштуг, быжыг тура-соруккуру-биле Новосибирскиниң консерваториязын база доозуп алгаш, театрга ажылдавышаан, Кызылдың уран чүүл колледжинге башкылап, келир үениң салым-чаяанныг ыраажыларын өөредип эгелээн (2007). Башкылап турган үелеринде Эльвира Доржуевна сургуул бүрүзүнге кичээнгейлиг болуп, оларның бүзүрелдиг сүмелекчизи, дагдыныкчызы. Ырлаар кижи бодунуң тускай үнүн шын дыңнап, тып, тургузуп, арыг ырлап өөренири эң чугула, ол ышкаш чогаадыкчы өзүлдеже чүткүлдүг болуру кол дээрзин ол сургуулдарынга хүн бүрүде чагыыр турган. Ооң сургуулдары Бүгү-эвилел көрүлделеринге, Россия, регион чергелиг хөй санныг фестивальдарның, чаңгыстың ыры мөөрейлериниң каш дакпыр тиилекчилери болуп, гран-при шаңналдарын-даа чаалап ап турган. Оларга Ховалыг Карина, Кара-Сал Экер, Бавуу Белек, Монгуш Дамырак, Саая Сайлык болгаш өскелер-даа башкызының берген билиин бадыткап шыдааннар. Ол 2019 ч. «Тергиин башкы» деп атка төлептиг болган.

Чоннуң ынак ыраажыларының бирээзи Эльвира Доржуевна Докулак уран чүүлдүң оруунда бодунуң катаптаттынмас арга-дуржулгазын дамчытпышаан, онзагай аян сырынныг, кымга-даа дөмейлешпес эткир дыңзыг үнү-биле чоннуӊ, эш-өөрүнүң хүндүткелин чаалап ап чоруур, бедик чүткүл-соруктуг база бир онзагай ыраажы, башкы. Шынап-ла, улустуң ырларындан эгелээш, опералардан арияларны, романстарны ырлай бээрге, ооң өткүт үнү кижиниң мага-бодун бир-ле хуулгаазын оранче чедип киире бергени дег, таалалга алзып шаг-ла боор. «Бичии бажың ыраажызындан» билдингир ат-сураглыг апарган артист. Ырыга сонуургал, ынакшыл, күзел ол хире күштүг болганы ол.

Ховар үннүг, салым-чаяанныг артизивиске ТР-ниӊ А. С. Пушкин аттыг национал ном саӊыныӊ мурнундан төрүттүнген хүнүн таварыштыр чылыг, чымчак байырывыс чедирбишаан, быжыг кадыкшылды, буян-чолду күзевишаан, сагыш-сеткилди сарынналдырып кээр кайгамчык ырылары-биле ам-даа чоннуң сонуургалын оттуруп, хей-аъды кезээде бедик болурун йөрээдивис!

Материалды И. Д. Ооржак белеткээн