Иван Салчак Бии-Хем кожууннуң Баян-Кол суурга 1930 ч. октябрь 10-да төрүттүнген. Ол бичии оолак тура-ла чуруурунга сундулуг, школага өөрени бергеш чурулгага чүгле «5» демдек алыр турган. Тыва кадрларны белеткээриниң кол баазазы Кызылдың 2 дугаар школазынга өөренип турган. Чедиги класстан эгелээш, школаның хана солунунуң редколлегиязының доктаамал кежигүнү, бүгү материалдарны каастап, школа амыдыралын, шоодуглуг демдеглелдерни онзагай чуруп чораан. Ынчан-на эш-өөрү, «Ваня, сен-даа чурукчу болур кижи-дир сен» – деп чугаалап турган. Ооң бодунуң күзели база чурукчу болуру.
Уран чурулганың болгаш графиканың эртемин ол Красноярскиниң уран чурулга училищезинге өөренип турган студент чылдарында-ла шиңгээдип эгелээн. «Төрээн Тывам» деп бөлүк чуруктарында национал уран чүүлдүң онзагай талаларын илередип көргүскен. «Ээлдек шыңгырааш» деп чурукта танцының шимчээшкиннериниң ээлгирин, аяныын, хостуун көрүкчүлерге тодарадып чедирген. «Танцы-самчылар» деп линогравюрада кыстарны ужуп чоруур куу куштарның хостуг, чиик чалгыынга-даа дөмейлеп болур. «Эзир девии», «Мөңгүн-Тайга», «Төрээн черим» деп уламчылалдыг чуруктарында ынакшылдың лириказы, чымчак сагыш-сеткили овур-хевирлерде, өң-чүзүнде илереттинген.Эртемниң дээжизин шиңгээдип албаан шагда, чогаадыкчы ажыл кылыры ындыг-ла белен эвес. Ооң ужурундан Иван Салчак Москваның Суриков аттыг чурулга институдунче дужаап киргеш, чурукчу-график деп мергежилдиң дээди эртемин чедип алган.
Уран чурулганың чажыттарын, ооң байлак эртинезин аныяк оолдуң чедип алырынга ССРЭ-ниң улустуң чурукчузу, академик Кибряк үнелеп четпес улуг дузаны чедирген, Иван сураглыг чурукчунуң мастерскаязынга ажылдап, ооң арга-дуржулгазын өөренип ап турган.
Чылдар эрткилээн, чурукчунуң чаа-чаа улам тодаргай утка илередиглиг чуруктары көстүп кээп тургулаан.
Ол үедеги республика солуннарындан одуруглар: Иван Салчактың «Ава», «Аңчының бир хүнү», «Шын», «Хойжу» болгаш өске-даа линогравюра чуруктарында ооң чурукчу салым-чаяанын көргүскениниң чедимчелиин, аян-хевирлиг ажылдарының утка-шынары улам тодаргайлаттынган. Ол-ла чылдарда Иван Чамзоевич ном каасталгазының графиказынга улуг сонуургалдыг, хандыкшылдыг ажылдаан. Ол тыва аас чогаал номнарынга, сураглыг чогаалчыларның, шүлүкчүлерниң чогаалдарынга эвээш эвес чурук каасталгаларын кылгылаан. Ооң ажылдары «Социалистиг Сибирь», «Совет Россия» деп зона делгелгелеринге хөй удаа бедик үнелелдерни ап, шаңнал-макталдар-биле демдеглеттинген.
Республиканың Күрүне шаңналының лауреады, Тываның Чурукчулар эвилелиниң элээн каш чылдарда даргазы Иван Чамзоевич Салчак тыва чурукчуларның чогаадыкчы ажыл-чорудулгазын улам бедик чадаже көдүрлүрүнге салдарны чедирген. Тыва чоннуң хостуунуң, дең эргелиин, чоргааралының демдээ болур Республиканың сүлдезиниң болгаш тугунуң төлевилелин ажылдап кылганы чурукчунуң бүгү амыдыралында ажыл-чорудулгазының база бир онзагай көргүзүү болган.
Иван Чамзоевич чурулга уран чүүлүнге чүгле бодунуң катаптаттынмас, каалама орук дег изин арттырган эвес, а харын үежилериниң сактыышкынында чаагай сеткилдиг, топтуг, сагыш човангыр кижи болуп арткан.



















