А. С. Пушкин аттыг Национал ном саӊыныӊ чурт-шинчилел чогаалы болгаш национал библиография килдизиниң эргелекчизи хүндүлүг Елена Михайловна Ак-кыска мугур харлаан оюн таварыштыр чылыг-чымчак байырывысты чедирип, быжыг кадыкшылды, өөрүшкү-маңнайны, ажыл-ижинге моон-даа соңгаар чаа-чаа чедиишкиннерни сеткиливис ханызындан күзедивис!
Елена Михайловна Ак-кыс 1970 ч., чыккылама кыштың соогунда, январь 25-те Чөөн-Хемчик кожууннуң Чадаана хоорайга ажылчын өг-бүлеге төрүттүнген. 1988 ч. Чадаананың № 1 школазын доозуптары билек, ол үеде Сүт-Хөл кожууннуң культура бажыңының директору турган, акызы Доржу Ак-кыс ном саңынга ажылдадып каан. Ооң ажылче баштайгы базымы ынчаар эгелээн. Ол ном саңының ажылының чажыттарын билип ап, сонуургалы хайныгып, улаштыр мергежил аайы-биле билиин бедидип, өөренип алыры-биле Кызылдың уран чүүл училищезиниң библиотека салбырынче дужаап алган. Ону 1993 ч. чедиишкинниг дооскаш, Чадаананың төп ном саңынга ажылдай берген. Бот-өөредилге-биле Чөөн-Сибирьниң культура болгаш уран чүүлдүң күрүне академиязын дооскан. 1994 ч. эгелээш А. С. Пушкин аттыг ном саңының чурт-шинчилел болгаш чогаал килдизинге ажылдап эгелээн. Ажылынга кызымак, чүткүлдүг, кичээнгейлиг, кады ажылдаан эш-өөрү-биле сүмележир, келген номчукчуларга эвилең-ээлдек болурга, ону 2015 ч. эгелээш килдистиң эргелекчизи кылдыр депшиткен. Бо хүннерге чедир килдистиң ажылын аайлап-башкарып, ажылын үениң тевии-биле чаартып, келген номчукчуларның хереглээн номнарын, солун-сеткүүлдерин сүмелеп, көргүзүп, шудургу ажылдап чоруур. Ооң удуртуп турар адыры ном саңының мурнакчы, идепкейжи ажылдыг килдистериниң санынче кирип турар.
1996 ч. эгелээш, «Тываның кижилери болгаш болуушкуннары» деп чылдың-на үнүп турар календарь-хронографтың, сураглыг чогаалчыларның, эртемденнерниң библиографтыг айтыкчыларының кол тургузукчузуларыныӊ бирээзи.
Елена Ак-кыс бодунуң ажылының дугайында мынчаар чугаалаар: «Бистиң килдистиң көскү, өскелерден ылгалдыг болуп, чедиишкиннеривис дээрге-ле, чаңгыс черде кады эптиг-демниг, эгин кожа ажылдап чоруур эштерим база ооң мурнунда меңээ ажылдың уг-шиин айтып, ажыктыг арга-сүмезин кадып, «частырыгга кижи өөренир» – деп, чагып, сургап чораан ном саңының хоочуннары, бодунуң мергежилин ыяк билир, аңаа бердинген: Биче-Уруг Байкараевна, Дэли Дадаровна, Анчимаа Салчаковна, Зоя Мытпыылаевна, Любовь Монгушевна, Светлана Алексеевна база Антонина Савельевна сугларныӊ салдары улуг дээрзи чугаажок. Олар-биле кады ажылдаар аас-кежиктиг болганымга өөрүп, четтиргеним илередип чоруур мен».
Елена Михайловнага культура, уран чүүл шугумунга хөй чылдарда киирген үре-түңнелдиг, чаартыкчы ак сеткилдиг ажыл-ижи дээш, Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы деп атты тывыскан. Ол ышкаш «Енисей губерниязының 200 чылынга тураскааткан хөрек демдээниң», «Ном саңының ажылынга бердингени» деп тускай тураскаал медальдың эдилекчизи.
Материалды И. Д. Ооржак белеткээн.
