Билдингир, бедик мергежилдиг композитор Бюрбе Саая Манмырович – Тыва
АССР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы, РФ-ниң культуразының болгаш уран чүүлүнүң алдарлыг
ажылдакчызы, РФ -ниң композиторлар Эвилелиниң кежигүнү, Тывага симфониктиг
ыры-хөгжүмнүң баштайгы тургузукчуларының бирээзи чораан.
Ол 1924 чылдың декабрь 5-те, меңги дожу кайы ырактан
мөңгүннелип көстүп чыдар, Мөңгүн-Тайга кожууннуң Хүрең-Тайга сумузунуң Кыштаг –
Өдек деп черге, он ажы-төлдүг араттың өг-бүлезинге, дөрт дугаар оглу болуп
төрүттүнген.
Чивең-Дарган биле
Оруспайның ортун оглу Бюрбе кара чажындан ыры-хөгжүмге сундулуу-биле оларның
өске ажы-төлүнден ылгалдыг өзүп келген. Ачазы, Чивең-Дарган усчу дарган, тыва хөгжүм херекселдерин шуптузун кылыр, оларга ойнаар боорга, бичии оол адазының
салдары-биле, ылаңгыя игилге аажок ойнаар турган. Ол үениң аайы-биле бичии
Бюрбе школа эжии ажып, чаңгыс класс-даа доозуп көрбээн. Ындындан салым-чаяанныг
болганы-биле үжүк-бижикти бодунуң кызымаа-биле өөренип алган.
1954 ч Ленинградтың Чайковский аттыг консерваториязының
чанында хөгжүм училищезинче киргеш, композитор-теоретик мергежилди чедип алган. 1958 ч Минусинскиниң
культура-чырыдыышкын училищезиниң танцы бөлүүн дооскаш, Кызылга Улусчу
чогаадылга бажыңының директорунга, 1959 ч ыраажылар ниитилелиниң баштаар
чериниң даргазынга ажылдаан. 1963 ч Москваның күрүне консерваториязынга
стажёрлап өөренгеш, «Чечек» деп операны бижээн.
Саая Мыңмырович удуртур, баштаар ажылдарга база салым-чаяанын
көргүзүп, 1985 чылга чедир Республиканың ыраажылар ниитилелиниң харыысалгалыг
секретарынга ажылдап тургаш, пенсияже үнгеш-даа, Республиканың башкылар билии
бедидер институдунга хөй чылдарда ажылдаан.
Ооң бижээн номнары: Күш-ажылга
мактал.
Ырлар чыындызы, (1958
ч), Ниити
школаларга хрестоматия. Ырлар чыындызы (1960
ч), Уруглар
ырларының чыындызы (1980 ч.), Ырлар чыындызы (1990
ч), Шүлүктер, чечен чугаалар, очерктер, кыска тоожулар
чыындызы (
1994 ч.), Салгын ыры. Ырлар чыындызы (1996
ч.), Эге класстарга ырлар чыындызы (1999 ч.), Чечектелген
Тывам.
Ырлар чыындызы (2003 ч.) ол ышкаш улуг
хемчээлдиг хөгжүм чогаалдарын бижээн.
Саая Мынмырович- биче сеткилдиг, ажылгыр, угаан-бодалы
ыракшылдыг, хөй талалыг композитор, уран –чечен хөгжүмчү, ыраажы. Аныяк салгалга төлептиг үлегер – чижек
бооп,ооң кылып бүдүрген ажыл-херээ мөңгеде арткан.
Материалды
И.Д.Ооржак белеткээн.
