(1934-2000)
Экер-оол Түлүшович Кечил-оол — уруглар чогаалчызы, очулдурукчу, ССРЭ-ниң база Тываның чогаалчылар, журналистер Эвилелдериниң кежигүнү чораан.
Ол 1934 ч. декабрь 1-де Чаа-Хөл кожууннуң Адар-Төш баарында Ак-Хемде, Ак-Кожагар деп черге, арат өг-бүлеге төрүттүнген. Чашкы болгаш элээди чылдары аңаа эрткен. Эртем-билигге сундулуг болганы-биле, школа соонда, 1956 ч., Кызылдың башкы училищезин чедиишкинниг дооскан. Күш-ажылчы базымын Сүт-Хөл кожууннуң Ак-Даштың эге чада школазынга башкылап эгелээн. Чогаалчы «Тываның аныяктары» солунга харыысалгалыг секретарьлап, «Шынга» редакторлап, килдис эргелекчилээн.
Экер-оол Кечил-оол шүлүктерни школага-ла бижип турган. «Аңчы-Хартыга» деп кыска шүлүү 1953 ч. «Сылдысчыгаш» солунунга парлаттынган. Оон эгелээш-ле, аныяк башкының чогаадыкчы хей-аъды улам чүгленген.
Баштайгы чыынды шүлүктериниң ному уругларга тураскааткан «Чечектерим» (1967) деп ат-биле үнген, 1993 ч. катап үндүрүлгезин кылган. Дараазында чылдарда «Дээрде капуста» (1970), «Хөглүг чай» (1975), «Чарыш аъды мунганым» (1973), «Мээң олчам» (1981), орус дылда «Ужар тывызык» (1977), «Экии, хүнүм!» (1983), «Девидээн ада» (1998) деп номнары үнгүлээн. Ооң чогаатканы «Бора-Хөкпеш», «Электей бээр», «Чечектерим» болгаш өске-даа шүлүктеринге аялгалар чогааттынган, оларны уруглар садтарында, школаларда ам-даа ырлажып турар.
Ооң чогаадыкчы оруу байлак болгаш делгем талалыг. Ол бедик мергежилдиг очулдурукчу чораан. С. М. Маршак, А. Барто, Н. Богданова, С. Баруздин дээш, совет болгаш даштыкы чогаалчыларның бичии уругларга чогаалдарын тыва дылче очулдурган.
Тыва чечен чогаалдың бурунгаар сайзыралынга, ылаңгыя уруглар чогаалынга, киирген үлүг-хуузу дээш, ССРЭ-ниң «Шылгараңгай күш-ажыл» дээш, В. И. Ленинниң төрүттүнгенинден бээр 100 чыл оюн таварыштыр» деп медальдар-биле база Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң Президиумунуң Хүндүлүг бижии-биле шаңнаткан.
Э. Т. Кечил-оол 2000 ч. март 9-та мөчээн.
Боттанган күзел
Кызыл-сарыг хая даштыг
Кызыл-Тайга бизеңин теп,
Барып үнзе, Сүт-Хөл ында,
Пашта долдур куткан сүт-ле.
Шыгаай көрген кудай-биле
Шырай арны деңге хуулар
Ээлеп чурттаан эргим чоннуң
Эрес чаңын дөзээнзиг-даа.
Чаагай чолдуг чуртталганы
Самбажык аа эң-не баштай
Күштүг чалгаан хөлүн көргеш,
Күзеп бодап турган-даа боор.
Тура-сорук чонда күштүг,
Тулар, боглур чүве бар бе?
Шынныг чорук, аткан даң дег,
Чырык орук изеп чоруур.
Сүт-Хөл эрии чайлаглар ам
Сүрүг малдар одарлары.
Совхозувус малчыннары
Чоргаар, хөглүг ырлап чоруур.
Чыжырганам
Сыптарында ууттунмас
Чыжырганам эм кат чүве.
Сарыг-сарыг шурулар дег,
Чараш болгаш чаагай кат.
Чыжырганам сайдан үнер,
Чыда ышкаш теннерлиг кат.
Тенекпейлер сыга берзе,
Тени-биле кадаптар кат.
Утпа, кызым
Уруум четкеш, сесерликке
Улуг-хүнде базып чор мен.
Каржып эртип чыткан ирей
Камааны кээп чаптай берди.
Сумказын үженгилээш,
Сунуп келзе конфеталар!
Адыш долдур уруп бергеш,
Ам-даа чорбайн чаптап туру.
Алган кижи чүү дээрил? — деп
Айтыргылап сагындырдым.
Каям база берем? — депкеш,
Кайгап алган дүш чок тур-ла.
Удур-дедир көржүпкештиң
Улуг бистер каттырган бис.
“Четтирдим” — деп чугаалаарын
Черле утпа, кызым — дидим.
(Э. Кечил-оол).
Материалды И. Д. Ооржак белеткээн.
