Национал болгаш чурт-шинчилел
чогаалдарыныӊ килдизи «Бойдус чаяан сɵс
чок ыры» деп аттыг чуруктар делгелгезин кылган. Делгелгеде хɵɵмей дугайында
бижиттинген номнар база Тываныӊ алдарлыг хɵɵмейжилериниӊ чуруктары салдынган.
Ук делгелге бүгү делегейниӊ эртем тɵвү
«Хɵɵмейниӊ» тургустунганындан бээр 30 чыл болган оюнга тураскааткан. Тыва
Республиканыӊ Чазааныӊ 1993 чылдыӊ январь 27-де № 31 дугаарлыг чарлыы-биле бүгү
делегейниӊ «Хɵɵмей» деп аттыг эртем тɵвү кылдыр тургустунган. Тɵптүӊ кол
сорулгазы хɵɵмейни эртем-шинчилел талазы-биле ɵɵренири. Оон ыӊай тɵп
этнографияга, тɵɵгүге хамаарышкан айтырыгларны база шинчилеп турар. Тɵптү 28
чыл дургузунда уран чүүл эртеминиӊ доктору З. К. Кыргыс удуртуп келген. 2021
чылдыӊ январь айда тɵптү бүгү делегейниӊ «Хɵɵмей» академиязы кылдыр эде адаан.
Хɵɵмей – тɵп Азия чоннарыныӊ аас чогаалыныӊ
салгалдан салгалче дамчып келген кайгамчык эртинези.
Бистиӊ ада-ɵгбелеривис тайганыӊ,
ховунуӊ, хемнерниӊ даажын, чурумалын кандыг-даа «сɵс чокка» каракка кɵстүп кээр
кылдыр каргыраа, хɵɵмей, сыгыды-биле илередиптер салым-чаяанныг. Ооӊ дугайында
тыва тоолчургу чугааларда, тоолдарда бижип каан. Тыва чонну уран чүүлге, аас
чогаалга ховар дээн талантылыг чон деп болур. Ынчангаш Тываныӊ салым-чаяанныг хɵɵмейжилери
– хɵɵмейни бүгү делегейге алдаржыткан.
Делегейниӊ янзы-бүрү чоннары Тывага
келгеш, хɵɵмейни сонуургап база ɵɵренип ап турарлар. Оон ыӊай чылдыӊ-на
янзы-бүрү фестивальдарны, мɵɵрейлерни, симпозиумнарны, чыыштарны Тываныӊ болгаш
ɵске-даа чоннарныӊ эртемденнериниӊ киржилгези-биле эрттирип турарлар.
Амгы үеде ада-ɵгбелеривистиӊ чүс-чүс
чылдарныӊ дургузунда салгалдан, салгалче дамчыдып берген ховар эртинези – хɵɵмей-сыгытты
ам-даа алдаржыдып, сайзырадыры бистиӊ база бир кол сорулгавыс.
